جواب اجمالی:

خداوند وجودی بی نهایت است و همه‏ی کمال‏ها را دارا ست و آفریدن (ایجاد کردن) فیض است و خداوند فیاض است. کمال فیاضیت او اقتضا می‏کند که هر چه را لایق آفریده شدن است بیافریند. پس خداوند آفرید، چون فیاض است؛ یعنی هدف و چرایی آفرینش در فیاضیت اوست. از آن جا که صفات ذاتی خداوند خارج از ذات او نیست می‏توان گفت هدف از آفرینش، ذات خداوند است.

خداوند انسان را موجودی آفرید که با دو گرایش درونی خوبی و بدی و با دو دعوت کننده‏ی بیرونی به خوبی (انبیا) و بدی (شیاطین) ،قابلیت نیل به بالاترین مراتب کمال مخلوق و نیز انحطاط به پست‏ترین مراتب آن را داشته باشد. اگر انسان با وجود گرایش‏های حیوانی و وسوسه‏های شیطانی راه حق را بپیماید، برتر از ملائکه خواهد شد؛ چرا که آنان فاقد گرایش‏های حیوانی و وسوسه‏های شیطانی‏اند و اگر راه باطل را انتخاب کرد از حیوانات پست‏تر می‏شود؛ چرا که آنان از قابلیت‏های معنوی انسان برخوردار نیستند.

اگر خداوند از ابتدا انسان را برخوردار از همه‏ی کمال‏هایی که برای او ممکن است می‏آفرید، این برای او کمال اختیاری به شمار نمی‏آمد و خداوند پیش از او موجوداتی را که همه‏ی کمال‏هایشان را از ابتدا واجد باشند آفریده بود. پس هدف از آفرینش انسان وقتی محقق می‏شود که او قابلیت کمال را داشته باشد و با فعل اختیاری خود به آن نایل آید. کافران و گنه کارانی که از رسیدن به این کمال باز می‏مانند، گرچه هدف اصلی از آفرینش انسان را - که همان خواست تشریعی خداوند است - تحصیل نکرده‏اند، ولی با هدف تکوینی آفرینش انسان مخالفت نکرده‏اند؛ چراکه خداوند می‏خواست (به خواست تکوینی) آنان بتوانند راه حق یا باطل را انتخاب کنند. اگر خداوند انتخاب راه گمراهی را برای انسان غیر ممکن می‏کرد، ایمان و اطاعت او اختیاری و ارادی نمی‏شد.